De naam Kustwacht doet vermoeden dat deze organisatie de wacht houdt op en aan de kust. Dit is ook wat ze doen vanaf 1883. Maar uiteraard is er meer. De kustwacht voert 15 taken uit in opdracht van 6 ministeries. Te denken valt aan vaarwegmarkering, het ruimen van explosieven, rampen- en incidentenbestrijding, toezicht op de visserij, het scheepvaartverkeer en grensbewaking. Ook werkt de Kustwacht veel samen met overheidsorganisaties, zoals de Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij (KNRM), de Koninklijke Marine en Rijkswaterstaat. 

Wat doet de Kustwacht

Men kan de Kustwacht dus zien als dé organisatie die zorgt voor

• Verantwoord gebruik van de Noordzee
• Veiligheid op zee (zowel d.m.v. dienstverlening als door handhaving)
• Toezien of men op het water de (inter-)nationale wet- en regelgeving naleeft.

Nood- en spoedberichten verzenden

Een van de taken die de Kustwacht uitvoert is het op vaste tijden uitzenden van nood- en spoedberichten via de radio aan andere schepen zodat die bemanning van die schepen (eerste) hulp kunnen bieden en als ze in de buurt zijn. Denk hierbij aan het redden van mensen die in het water zijn beland bij een boorplatform, ongelukken van vliegtuigen of bij aanvaringen tussen schepen. 

De KNRM

Toch komt de kustwacht als organisatie zelf niet altijd in actie. Voor reddingsoperaties wordt vaak de Koninklijke Nederlandse Reddingsmaatschappij (KNRM) ingeschakeld. Het is één van de belangrijkste organisaties waar de kustwacht mee samenwerkt. 

Daarnaast zijn andere reddingsdiensten en verenigingen actief per regio. Dit zijn reddingsdiensten die zelfstandig opereren. Zij werken samen met de KNRM indien nodig maar vaak is het een kwestie van wie het eerst komt, het eerst hulpverlening biedt. Uiteindelijk gaat het er om dat er eerste hulp of reddingshup wordt verleent.

Boot in Nood.nl is ook een zelfstandige nautische hulpdienst die mensen en boten in nood op het water hulp biedt. Boot in Nood is een vereniging van reddingsdiensten op het IJsselmeer, Markermeer, Ketelmeer, Randmeren en Waddenzee.

Reddingsboten

De reddingsmaatschappij heeft de beschikking over zo’n 75 reddingsboten die verdeeld zijn over een kleine 50 punten langs de Noordzee, de Waddenzee, het IJsselmeer en de Zeeuwse en Zuid-Hollandse wateren. Deze reddingsboten worden bestuurd door vrijwilligers

De kustwacht in actie

Naast het inroepen van de reddingsmaatschappij komt de kustwacht zelf ook in actie als dit nodig is. Dit doen ze zowel voor de beroepsvaart als voor recreanten. Ieder jaar komt de kustwacht in actie bij zo’n 1700 incidenten. 75 procent daarvan betreft hulp aan recreanten. De hulp die de kustwacht verleend is kosteloos en wordt bekostigd door de overheid.